ഗള്‍ഫ്, ഭാരതത്തിന്റെ ‘വിപുലമായ’ അയല്‍പക്കം

അറബിക്കടലിനാൽ വേർതിരിക്കപ്പെട്ട ഇന്ത്യയുടെ “വിപുലമായ” അയൽപക്കമാണ് ഗൾഫ്. ബഹ്‌റൈൻ, കുവൈറ്റ്, ഒമാൻ, ഖത്തർ, സൗദി അറേബ്യ, യുഎഇ എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്ന ഗൾഫ് സഹകരണ കൗൺസിൽ (GCC) രാജ്യങ്ങൾ ഇന്ത്യയുടെ പ്രധാന വ്യാപാര-നിക്ഷേപ പങ്കാളികളായി മാറിയിട്ടുണ്ട്. ഏകദേശം 9 ദശലക്ഷം ഇന്ത്യൻ പൗരന്മാർക്ക് ജിസിസി രാജ്യങ്ങൾ ആതിഥേയത്വം വഹിക്കുന്നതോടൊപ്പം സാംസ്കാരിക ബന്ധവും ജനങ്ങൾ തമ്മിലുള്ള ആത്മബന്ധവും ശക്തമായി നിലനിൽക്കുന്നു.

ഇന്ത്യയും ജിസിസി രാജ്യങ്ങളും തമ്മിലുള്ള ബന്ധം ഉന്നതതല സന്ദർശനങ്ങളിലൂടെ മുറുകുകയാണ്. 2014-ലെ എൻഡിഎ സർക്കാരിന്റെ അധികാരത്തിലെത്തുന്നതിനുശേഷം പ്രധാനമന്ത്രി ഗൾഫ് രാജ്യങ്ങളിലേക്ക് 14 സന്ദർശനങ്ങൾ പൂർത്തിയാക്കി. ഇതിൽ യുഎഇയിലേക്കുള്ള ഏഴു സന്ദർശനങ്ങളും, സൗദി അറേബ്യയിലേക്കും ഖത്തറിലേക്കും രണ്ട് സന്ദർശനങ്ങളും ഉൾപ്പെടുന്നു. 2025 ഫെബ്രുവരി 17-18-നു ഖത്തർ അമീർ രണ്ടാം ഇന്ത്യാ സന്ദർശനം നടത്തി. 2024 ഡിസംബറിൽ പ്രധാനമന്ത്രി കുവൈറ്റ് സന്ദർശിച്ചു, 43 വർഷത്തിനിടെ ആദ്യ ഇന്ത്യൻ പ്രധാനമന്ത്രി സന്ദർശനമായിരുന്നു ഇത്.

യുഎഇ, സൗദി അറേബ്യ, ഒമാൻ, കുവൈറ്റ്, ഖത്തർ എന്നീ രാജ്യങ്ങളുമായി ഇന്ത്യക്ക് തന്ത്രപരമായ പങ്കാളിത്തമുണ്ട്. 2024 സെപ്റ്റംബറിൽ റിയാദിൽ നടന്ന ഇന്ത്യ-ജിസിസി മന്ത്രിതല യോഗം ഈ സഹകരണത്തിന്റെ ഭാഗമാണ്. വ്യാപാരം, നിക്ഷേപം, സുരക്ഷ, ഊർജം, ആരോഗ്യം, കൃഷി, ഗതാഗതം, സംസ്കാരം എന്നിവയിലൂടെയുള്ള സഹകരണം ശക്തിപ്പെടുത്താൻ ഈ യോഗത്തിൽ തീരുമാനമായി.

2023-24 സാമ്പത്തിക വർഷത്തിൽ ജിസിസി രാജ്യങ്ങളുമായുള്ള ഇന്ത്യയുടെ ഉഭയകക്ഷി വ്യാപാരം ഏകദേശം 162 ബില്യൺ അമേരിക്കൻ ഡോളറിലെത്തി. ഇന്ത്യയുടെ ഏറ്റവും വലിയ പ്രാദേശിക വ്യാപാര പങ്കാളികളിലൊന്നാണ് ജിസിസി. ഇന്ത്യയിലെ ഇറക്കുമതിയിൽ 105.9 ബില്യൺ ഡോളറും കയറ്റുമതിയിൽ 56.3 ബില്യൺ ഡോളറുമാണ്. പെട്രോളിയം ഉൽപ്പന്നങ്ങളും പെട്രോകെമിക്കൽ വസ്തുക്കളുമാണ് ജിസിസി രാജ്യങ്ങളുടെ പ്രധാന കയറ്റുമതി ഇനങ്ങൾ. അതേസമയം ധാന്യങ്ങൾ, ആഭരണങ്ങൾ, തുണിത്തരങ്ങൾ തുടങ്ങിയവയാണ് ഇന്ത്യയിൽ നിന്ന് കയറ്റുമതി ചെയ്യുന്ന പ്രധാന വസ്തുക്കൾ.

2022-ൽ ഇന്ത്യ-യുഎഇ സമഗ്ര സാമ്പത്തിക പങ്കാളിത്ത കരാർ (CEPA) പ്രാബല്യത്തിൽ വരികയായിരുന്നു. ഈ കരാർ ഉഭയകക്ഷി വ്യാപാരത്തിന്റെ വളർച്ചയ്‌ക്ക് സുപ്രധാനമാണ്. 2023-ൽ ന്യൂഡൽഹിയിൽ നടന്ന ജി20 ഉച്ചകോടിയോടനുബന്ധിച്ച് ഇന്ത്യ-മിഡിൽ ഈസ്റ്റ്-യൂറോപ്പ് സാമ്പത്തിക ഇടനാഴി (IMEEC) വികസിപ്പിക്കുന്നതിനുള്ള ധാരണാപത്രത്തിൽ യുഎഇയും സൗദി അറേബ്യയും ഒപ്പുവച്ചു. ഈ പദ്ധതിയിലൂടെ കിഴക്കൻ ഇടനാഴി ഇന്ത്യയെ ഗൾഫുമായി ബന്ധിപ്പിക്കുകയും വടക്കൻ ഇടനാഴി ഗൾഫിനെ യൂറോപ്പുമായി ബന്ധിപ്പിക്കുകയും ചെയ്യും.

ഇന്ത്യ-ജിസിസി ഊർജ ബന്ധം കൂടുതൽ ശക്തമാകുകയാണ്. 2023-24 സാമ്പത്തിക വർഷത്തിൽ ഹൈഡ്രോകാർബൺ വ്യാപാരം 71 ബില്യൺ അമേരിക്കൻ ഡോളറായിരുന്നു. പുനരുപയോഗ ഊർജമേഖലയിൽ (സൗരോർജം, ഹരിത ഹൈഡ്രജൻ) സഹകരണം വർദ്ധിപ്പിക്കാൻ ഇരുവരും ശ്രമിക്കുന്നു.

പ്രതിരോധവും സുരക്ഷയും:
ഭീകരവാദത്തിനെതിരെയുള്ള പ്രവർത്തനം, സൈബർ സുരക്ഷ, സമുദ്ര സുരക്ഷ തുടങ്ങിയ മേഖലകളിൽ ഇന്ത്യയും ജിസിസി രാജ്യങ്ങളും തമ്മിൽ ശക്തമായ സഹകരണമുണ്ട്. ഉന്നതതല പ്രതിരോധ സന്ദർശനങ്ങളും സംയുക്ത പരിശീലനങ്ങളും പ്രതിരോധ ബന്ധം കൂടുതൽ ശക്തിപ്പെടുത്തുന്നു.

ജിസിസി രാജ്യങ്ങളിൽ 9 ദശലക്ഷം ഇന്ത്യക്കാർ വസിക്കുന്നു. ഗൾഫ് രാജ്യങ്ങളിലെ ഇന്ത്യൻ പ്രവാസികൾ അഴിമതിയില്ലാത്ത പ്രവർത്തനം, നിയമപാലനം, സമാധാനപരമായ സമീപനം എന്നിവയിലൂടെ പ്രശംസയാർജ്ജിച്ചിട്ടുണ്ട്. ഇന്ത്യൻ സമൂഹം ഗൾഫ് രാജ്യങ്ങളുടെ സാമ്പത്തിക-സാമൂഹിക വികസനത്തിൽ നിർണായക പങ്ക് വഹിക്കുന്നു.

വ്യാപാരം, ഊർജം, സുരക്ഷ, സാംസ്കാരിക സഹകരണം എന്നിവയിലൂടെ ഇന്ത്യ-ജിസിസി ബന്ധം കൂടുതൽ മുന്നോട്ട് . അടുത്ത വർഷങ്ങളിൽ ഈ സഹകരണത്തിന് കൂടുതൽ തിളക്കം നൽകുന്നതിനുള്ള നടപടികൾ ഇന്ത്യയും ജിസിസി രാജ്യങ്ങളും സംയുക്തമായി മുന്നോട്ട് കൊണ്ടുപോകുന്നു.