രാമാനുജന്‍
ഭാരതീയ പുരാണ സാഹിത്യത്തില്‍ കണ്ടിട്ടുള്ള ഒരു പദപ്രയോഗമാണ് ‘വിരോധ ഭക്തി’. ഭക്തി എന്താണെന്ന് എല്ലാവര്‍ക്കും അറിയാം. ദൈവത്തോടോ, ഏതെങ്കിലും വ്യക്തിയോടോ, വസ്തുക്കളോടോ തോന്നുന്ന ആദരവ് കലര്‍ന്ന അടുപ്പവും സ്‌നേഹവും വിശ്വാസവും വിധേയത്വവും ഒക്കെ ചേര്‍ന്ന വികാരത്തെയാണ് ഭക്തി എന്ന് പറയുന്നത്. എന്തിനോടെയെങ്കിലും ഭക്തിയുള്ള വ്യക്തിയുടെ മനസ്സില്‍ ആ ഭക്തി ഭാജനത്തെപ്പറ്റിയുള്ള ചിന്തയായിരിയ്‌ക്കും നിറഞ്ഞു നില്‍കുക.
വിരോധം എന്നാല്‍ എന്താണെന്നും നമുക്കറിയാം. ഭക്തിയുടെ നേരെ വിപരീതമായ വികാരമാണത്. അകല്‍ച്ച, വെറുപ്പ് ഒക്കെയാണ് അതിന്റെ ലക്ഷണം. എന്നാല്‍ ഒരു കാര്യത്തില്‍ ഭക്തിയും വെറുപ്പും ഒരേ തലത്തിലാണ്: വസ്തുവിനെ പറ്റിയുള്ള ചിന്തയുടെ കാര്യത്തില്‍. ഭക്തനും വിരോധിയുമെല്ലാം ചിന്തകളില്‍ ആ വസ്തു നിറഞ്ഞു നില്‍ക്കും.
പുരാണങ്ങളില്‍ അനേകം ദുഷ്ടകഥാപാത്രങ്ങളെ പറ്റി പറയുന്നുണ്ട്. ഹിരണ്യകശിപു, രാവണന്‍, കംസന്‍, മഹിഷാസുരന്‍, പൂതന എന്നിവരെയൊക്കെ നമ്മള്‍ കേട്ടിട്ടുണ്ട്. ഇവര്‍ ഭാരതീയ ചരിത്രത്തില്‍ പ്രത്യക്ഷപ്പെട്ട ഗുരുതരദോഷങ്ങളായിരുന്നുവെങ്കിലും ദൈവത്തിനോടുള്ള വിരോധം അവരെ നിരന്തരം ദൈവചിന്തയിലേക്ക് നയിച്ചു. ഒടുവില്‍ അവര്‍ക്ക് ഭഗവദ് സായൂജ്യം ലഭിച്ചു. ഇതാണ് വിരോധഭക്തി എന്ന ആശയം.
വെറുപ്പ്, ഭക്തിയുടെ മറുവശം
മന:ശാസ്ത്രപരമായ സമീപനത്തില്‍ വെറുപ്പ്, ഭക്തിയുടെ മറുവശംപോലെയാണ്. എന്തിനെയും അധികമായി വെറുക്കുമ്പോള്‍, അതിന്റെ സ്വഭാവഗുണങ്ങള്‍ മനസ്സില്‍ പതിയുകയും സ്വഭാവത്തില്‍ പ്രതിഫലിക്കുകയും ചെയ്യും. പുരാണങ്ങളിലെ ദുരാത്മാക്കളെപ്പോലെ സാമൂഹ്യ ജീവിതത്തിലും തിന്മയെ വെറുക്കുന്നവരും അതിനെ തടുക്കാനുള്ള ശ്രമം ഉപേക്ഷിക്കാതെ നന്മയെ വളര്‍ത്തേണ്ടതുണ്ട്.
അവസ്ഥയെ നേരിടാന്‍ മന:ശാസ്ത്രപരമായ ബോധവത്കരണം അനിവാര്യമാണ്. ഇരുട്ടിനെ ശപിയ്‌ക്കുന്നതിനുപകരം വെളിച്ചം പകര്‍ന്നുകൊടുക്കുന്നത് നിത്യ ജീവിതത്തിന്റെ സമര്‍ത്ഥമായ മാര്‍ഗമാണ്. തീര്‍ച്ചയായും, മനസ്സിന്റെ ഏകനിരീക്ഷിതത്വം മനസ്സിന്റെ സൃഷ്ടിയായ ജീവിതത്തെ രൂപപ്പെടുത്തുന്നതായിരിക്കും.
ഐതിഹ്യം, ആചാരം, സമൂഹത്തിന്റെ മന:ശാസ്ത്രം
ഒരു പിശാചിനെ കല്ലെറിയുന്ന ആചാരത്തിന്റെ വീഡിയോ കഴിഞ്ഞ ദിവസം കണ്ടപ്പോള്‍ അതിനു പിന്നിലുള്ള ആശയം അറിയാനുള്ള ആകാംക്ഷയുണ്ടായി. പ്രാചീന ഐതിഹ്യങ്ങളുടെ തെളിവുപോലെ തോന്നുന്ന ഈ ചടങ്ങിന്റെ കഥ പരിശോധിക്കുമ്പോള്‍ വിശ്വാസങ്ങളും ആചാരങ്ങളും നമ്മുടെ മാനസിക ലോകത്തെ എങ്ങനെ സ്വാധീനിക്കുന്നു എന്നൊരു ചിത്രവുമായിരിക്കുന്നു. ഒരു ദൈവദൂതനോട് ദൈവം വലിയൊരു ത്യാഗം ആവശ്യപ്പെടുകയും ആറ്റുനോറ്റു വാര്‍ധക്യത്തില്‍ ഉണ്ടായ പുത്രനെ ബലി നല്‍കാന്‍ അദ്ദേഹത്തെ നിര്‍ദേശിക്കുകയും ചെയ്തു എന്നാണ് പ്രാചീന ഐതിഹ്യം. ബലി നല്‍കി ദൈവാനുഗ്രഹം നേടാനുള്ള ദൃഢനിശ്ചയം ഉള്ളപ്പോഴാണ് പിശാച് അദ്ദേഹത്തെ തടയാന്‍ മുന്നോട്ടുവന്നത്. ദൂതന്‍ പിശാചിനെ അകറ്റാന്‍ ഏഴു കല്ലുകള്‍ എറിയുകയും മൂന്ന് തവണ പിശാച് പ്രത്യക്ഷപ്പെട്ട് തിരിച്ചടിക്കുകയും ചെയ്തു.
ഈ ഐതിഹ്യത്തിന്റെ ഓര്‍മ്മയ്‌ക്കായാണ് വിശ്വാസികള്‍ പിശാചിനെ പ്രതിനിധീകരിക്കുന്ന മൂന്ന് തൂണുകളിലേക്ക് കല്ലെറിയുന്നത്. ഇത് പ്രതീകാത്മകമാണെന്നും ദൈവത്തോടുള്ള വിധേയത്വത്തിന്റെ പ്രത്യക്ഷ സാക്ഷ്യമാണെന്നും സ്രോതസ്സുകള്‍ വ്യക്തമാക്കുന്നു. എന്നാല്‍ ചടങ്ങില്‍ പങ്കെടുക്കുന്ന പലരും ഐതിഹ്യത്തിലെ പിശാച് സത്യമായും അവിടെ നിന്നുകൊണ്ട് ശിക്ഷ ഏറ്റുവാങ്ങുന്നു എന്ന ഭാവനയോടെയാണ് ഈ ആചാരം അനുഷ്ഠിക്കുന്നത്.
അന്യവിശ്വാസങ്ങളെ പിശാചായി കാണല്‍
സെമിറ്റിക് മതങ്ങളില്‍ അന്യദേവതകളെ പിശാചുകളായും അവരുടെ ആരാധനാലയങ്ങളെ അപവിത്രമായിടങ്ങളായും കാണുന്ന സമീപനം ശക്തമാണ്. ഇതുകൂടെ അന്യവിശ്വാസികള്‍ക്കെതിരായ വെറുപ്പ് വളര്‍ന്നുപോവുകയും നിരന്തരമായ അക്രമപരമ്പരകള്‍ക്ക് കാരണമാവുകയും ചെയ്യുന്നു.
നമ്മുടെ നാട്ടിലെ ചെറിയൊരു വീട്ടുതമാശ ഇതിന് സമാനമായ മനഃശാസ്ത്ര പഠനത്തിന് വഴിയൊരുക്കുന്നു. കുട്ടികള്‍ മേശയിലോ കതകിലോ ഇടിച്ചിടുമ്പോള്‍ മുതിര്‍ന്നവര്‍ ആ വസ്തുക്കള്‍ക്ക് ശാസിയ്‌ക്കുന്നതായി നടിച്ച് കുഞ്ഞിനെ ആശ്വസിപ്പിക്കുന്നു. എന്നാല്‍ ഇത്തരത്തിലുള്ള സമീപനം തെറ്റായ ഉത്തരവാദിത്തബോധവും അക്രമപരമായ പ്രതികരണങ്ങളും വളര്‍ത്തുമെന്നു ചിലരുടെ നിരീക്ഷണമുണ്ട്.
ആധുനിക സമൂഹത്തിലെ പിശാച് സങ്കല്പം
ഇന്ന് ലോകത്ത് കല്ലെറിയല്‍ കാഴ്ചപ്പാടുകള്‍ പലരീതിയിലുള്ള മനഃശാസ്ത്ര വാദങ്ങള്‍ക്ക് വഴിയൊരുക്കുന്നു. വെറുക്കുന്ന എന്തിനേയും നേരിട്ട് ആക്രമിക്കാനുള്ള ആളുകളുടെ എണ്ണം വര്‍ധിക്കുന്നു. പിശാചിനെ ശപിക്കുന്നതിനുപകരം ദൈവികതയില്‍ ശ്രദ്ധ കേന്ദ്രീകരിക്കുന്നതാണ് സാന്ദ്രമായ ജീവിതമാര്‍ഗ്ഗം.
ആളുകള്‍ എന്തിനോടാണ് ഏറ്റവും വൈകാരികമായി സങ്കടപ്പെടുന്നത്? എതിരാളികളെ ശത്രുവായി നിരന്തരം ചിന്തിക്കുമ്പോള്‍ അവരുടെയിടയില്‍ ശക്തമായ ബന്ധമാണ് വികസിക്കുന്നത്. മനസ്സ് വെറുപ്പ് നിറയുമ്പോള്‍ അതിന്റെ സ്വഭാവം തന്നെ പിന്തുടരും. വെളിച്ചം കൊണ്ടാണ് ഇരുട്ട് അകറ്റുക. അതിനാല്‍ മാനവതയില്‍ ദിവ്യമായ മാനസിക വികാരങ്ങള്‍ വളര്‍ത്തുകയാണ് സവിശേഷ മനഃശാസ്ത്ര പരിഹാരം.
ലളിതമായ ഈ പഠനം വ്യക്തിയുടെ ആത്മാന്വേഷണത്തിനും സാമൂഹിക പുരോഗതിക്കും ദിശാമാര്‍ഗ്ഗമാകട്ടെ
പ്രതികരിക്കാൻ ഇവിടെ എഴുതുക: