പ്രിഗോഷിന്‍;പുടിന്റെ ‘പാചകക്കാരന്‍’; ക്രൂരനായ കൂലിപ്പട മുതലാളി

റഷ്യന്‍ പ്രസിഡന്റ് വഌഡിമിര്‍ പുടിന്റെ ഭരണത്തിനെതിരായ ഏറ്റവും കഠിനവും ഞെട്ടിക്കുന്നതുമായ വെല്ലുവിളിയായ സായുധ കലാപം നടത്തിയ അവിശുദ്ധവും ക്രൂരവുമായ കൂലിപ്പടയാളി മുതലാളിയാണ് യെവ്‌ജെനി പ്രിഗോഷിന്‍. 62 കാരന്റെ അസാധാരണമായ യാത്ര അദ്ദേഹത്തെ തടവുകാരനില്‍ നിന്നും ഹോട്ട് ഡോഗ് വില്‍പ്പനക്കാരനില്‍ നിന്നും ഗംഭീരമായ സെന്റ് പീറ്റേഴ്‌സ്ബര്‍ഗ് റെസ്‌റ്റോറേറ്ററിലേക്കും പിന്നീട് പ്രചാരണ യുദ്ധങ്ങളില്‍ നിന്ന് ഉക്രെയ്‌നിലെ ഭീകരമായ യുദ്ധക്കളങ്ങളിലേക്കും നയിച്ചു. റഷ്യന്‍ ശക്തിയെ ആഗോളതലത്തില്‍ അവതരിപ്പിക്കുന്നതിനുള്ള ഒരു ഉപകരണമെന്ന നിലയില്‍, അദ്ദേഹത്തിന്റെ സൈനികരെ വാടകയ്‌ക്ക് ആഫ്രിക്കയിലേക്ക് വിന്യസിച്ചു.യുദ്ധപ്രഭുക്കള്‍ക്ക് സുരക്ഷ നല്‍കാനും സിറിയയില്‍ പ്രസിഡന്റ് ബഷര്‍ അസദിന്റെ ഭരണത്തെ ശക്തിപ്പെടുത്താനും യുദ്ധം ചെയ്തു.

1961ലാണ് പ്രിഗോഷിന്‍ ജനിക്കുന്നത്. തന്റെ കൗമാര, യൗവന കാലഘട്ടം അദ്ദേഹം ഒരു സോവിയേറ്റ് തടവറയിലാണ് കഴിച്ചുകൂട്ടിയത്. കവര്‍ച്ചയും വഞ്ചനയും ഉള്‍പ്പെടെ നിരവധി കുറ്റകൃത്യങ്ങളില്‍ ഒമ്പത് വര്‍ഷത്തോളം ശിക്ഷ അനുഭവിച്ചു. സോവിയേറ്റ് യൂണിയന്റെ പതനത്തിന് ശേഷമാണ് പ്രിഗോഷിന്‍ ഒരു സംരംഭകന്റെ പാതയിലേക്ക് നീങ്ങുന്നത്. സ്വന്തം നാട്ടില്‍ ഹോട്ട്‌ഡോഗ് കച്ചവടത്തില്‍ നിന്ന് ആരംഭിച്ച അദ്ദേഹം പിന്നീട് ആഡംബര ഹോട്ടലുകള്‍ വരെ നേടി. അന്ന് ഡെപ്യൂട്ടി മേയറായിരുന്ന വല്‍ദിമിര്‍ പുടിനുമായി അദ്ദേഹം ആ ഹോട്ടലില്‍ വച്ചാണ് സൗഹൃദത്തിലാകുന്നത്.പുടിന്‍ റഷ്യയുടെ പ്രസിഡന്റ് ആയതിനൊപ്പം പ്രിഗോസിന്റെ ഹോട്ടല്‍ വ്യവസായയും വളര്‍ന്നു. അദ്ദേഹത്തിന്റെ കാറ്ററിംഗ് കമ്പനിയായ കോണ്‍കോര്‍ട് റഷ്യന്‍ ഭരണകൂടത്തിന്റെ അത്താഴവിരുന്നുകളില്‍ സ്ഥിരം സാന്നിധ്യമായി. ഇത്തരം വിരുന്നുകളുടെ കരാറാണ് പ്രിഗോസിന് പുടിന്റെ ഷെഫ് എന്ന വിളിപ്പേര് നേടിക്കൊടുത്തത്. പക്ഷേ പ്രിയോഷിന്റെ സ്വപ്‌നങ്ങള്‍ സര്‍ക്കാരിന്റെ ആഡംബര തീന്‍മേശകളില്‍ മാത്രം ഒതുങ്ങുന്നതായിരുന്നില്ല.ഓണ്‍ലൈന്‍ പ്രൊപ്പഗാന്‍ഡ ഉപകരണമായ ഇന്റര്‍നെറ്റ് റിസര്‍ച്ച് ഏജന്‍സിയുടെ പിന്നില്‍ പ്രവര്‍ത്തിച്ചത് താനാണെന്ന് 2023ല്‍ പ്രിഗോഷിന്‍ പരസ്യമാക്കിയതോടെയാണ് അദ്ദേഹത്തിന്റെ മറ്റൊരു മുഖം വെളിപ്പെട്ടത്. 2016 ലെ അമേരിക്കന്‍ പ്രസിഡന്റ് തെരഞ്ഞെടുപ്പില്‍ ഉള്‍പ്പെടെ ഇവര്‍ നിര്‍ണായക സ്വാധാനം ചെലുത്തിയിരുന്നു.

2014ല്‍ റഷ്യയുടെ െ്രെകമിയ അധിനിവേശത്തിന്റെ സമയത്താണ് വാഗ്‌നര്‍ ഗ്രൂപ്പ് പിറക്കുന്നത്. പ്രിഗോഷിന്‍ തന്നെയായിരുന്നു ഗ്രൂപ്പിന്റെ സ്ഥാപകന്‍. ലുഹാന്‍സ്‌കിയയിലേയും ഡോനെറ്റ്‌സ്‌കിലേയും റഷ്യന്‍ വിമതരും ഗ്രൂപ്പില്‍ ചേര്‍ന്നു. 2014ല്‍ വിഘടനവാദി ഗ്രൂപ്പുകളെ ക്രിമിയന്‍ പെനിന്‍സുലയില്‍ നിയമവിരുദ്ധമായി ചേര്‍ക്കാന്‍ യുെ്രെകന്‍ പിന്തുണച്ചപ്പോള്‍ അതില്‍ ഇടപെടല്‍ നടത്തിയാണ് വാഗ്‌നര്‍ ഗ്രൂപ്പ് ശ്രദ്ധ നേടുന്നത്. 250 പേരുമായി തുടങ്ങിയ സംഘത്തിലേക്ക് എട്ടുവര്‍ഷം കൊണ്ട് അമ്പതിനായിരത്തിലേറെ പേര്‍ ചേര്‍ന്നു. സ്വകാര്യ ക്വട്ടേഷനുകള്‍ക്ക് വരെ ഉപയോഗിച്ചിരുന്ന സംഘം പിന്നീട് യുദ്ധമുഖങ്ങള്‍ വരെയെത്തി.

വാഗ്‌നറിന്റെ വഴികള്‍ അതിക്രൂരവും രഹസ്യവുമായിരുന്നു. റഷ്യന്‍ ഭരണകൂടത്തിന് അവര്‍ വലിയ മുതല്‍ക്കൂട്ടായിരുന്നെങ്കിലും വാഗ്‌നര്‍ പട്ടാളം ചെയ്യുന്ന യുദ്ധക്കുറ്റങ്ങളില്‍ നിന്ന് എളുപ്പത്തില്‍ ഭരണകൂടത്തിന് ഒഴിയാനും സാധിക്കുമായിരുന്നു.

2022 ഫെബ്രുവരിയില്‍ പൂര്‍ണതോതില്‍ റഷ്യയുെ്രെകന്‍ അധിനിവേശം ആരംഭിച്ചപ്പോള്‍ ക്രെംലിന്റെ പ്രധാന സൈനിക സ്വത്തായി വാഗ്‌നര്‍ ഗ്രൂപ്പ് മാറി. റഷ്യയുടെ പ്രധാന യുദ്ധവിജയങ്ങളിലൊന്നായ യുെ്രെകന്‍ നഗരം സോളേഡാറിന്റെ നിയന്ത്രണം ഏറ്റെടുക്കല്‍ സാധ്യമായത് ഉള്‍പ്പെടെ പ്രിഗോഷിന്റെ വാഗ്‌നറിലൂടെയാണ്.അന്‍പതിനായിരത്തിലധികം വാഗ്‌നര്‍ പോരാളികളാണ് യുെ്രെകനെതിരെ പോരാടാന്‍ യുദ്ധമുഖത്തുണ്ടായിരുന്നത്. ഇതില്‍ പതിനായിരത്തോളം പേര്‍ കോണ്‍ട്രാക്ടറുമാരും നാല്‍പതിനായിരത്തോളം പേര്‍ കുറ്റവാളികളുമാണ്. ഇവരെ ജയിലുകളില്‍ നിന്നാണ് റിക്രൂട്ട് ചെയ്യുന്നത്. ജയില്‍ ശിക്ഷ ഇളവ് ചെയ്തുതരാം എന്ന വാഗ്ദാനത്തില്‍ വീണുപോയവര്‍ ഉള്‍പ്പെടെ യുദ്ധമുഖത്തെത്തി. വലിയ ശമ്പളവും ഇവര്‍ക്ക് വാഗ്ദാനം ചെയ്യപ്പെട്ടു.

ഉള്‍നാടന്‍ റഷ്യന്‍ ഗ്രാമമായ മോള്‍ക്കിനിയില്‍ വച്ചാണ് വാഗ്‌നര്‍ പടയ്‌ക്കുള്ള പരിശീലനം നടക്കുക. പരിശീലനത്തെക്കുറിച്ച് ഒരു ഈച്ച പോലും അറിയാതിരിക്കാനുള്ള സകല തയാറെടുപ്പുകളും നടത്തിയിട്ടുണ്ടാകും. ഫോട്ടോ എടുക്കുന്നതിനും സോഷ്യല്‍ മീഡിയ ഉപയോഗിക്കുന്നതിനുമെല്ലാം ഇവര്‍ക്ക് കര്‍ശന വിലക്കുണ്ട്.ഈ വിധത്തില്‍ പരിശീലനം കഴിഞ്ഞാണ് വാഗ്‌നര്‍ പട റഷ്യയുെ്രെകന്‍ യുദ്ധക്കളത്തിലെത്തിയത്. യുദ്ധക്കളത്തിലെ മനുഷ്യത്വം തൊട്ടുതീണ്ടാത്ത ക്രൂരതകളിലൂടെയും തീവ്രതയേറിയ യുദ്ധതന്ത്രങ്ങളിലൂടെയും റഷ്യയില്‍ വാഗ്‌നര്‍ ഗ്രൂപ്പിന്റെ പ്രാധാന്യം അടിക്കടി വര്‍ധിക്കാന്‍ തുടങ്ങി. വാഗ്‌നര്‍ ഗ്രൂപ്പാണ് കൂടുതല്‍ കാര്യക്ഷമമെന്ന് പേരുകേട്ടതോടെ ഈ കൂലിപ്പട്ടാളം റഷ്യയുടെ ഉന്നത സൈനിക ഉദ്യോഗസ്ഥര്‍ക്കെതിരെ തിരിയാന്‍ തുടങ്ങി.
പ്രധാന യുെ്രെകന്‍ നഗരമായ ബക്മൂതിന്റെ നിയന്ത്രണം ഏറ്റെടുക്കുന്നതുവരെ റഷ്യന്‍ പട്ടാളവും വാഗ്‌നര്‍ പട്ടാളവും തമ്മിലുള്ള ബന്ധം വളരെ ആരോഗ്യകരമായിരുന്നു. തങ്ങള്‍ക്ക് ആയുധങ്ങള്‍ ആവശ്യത്തിന് ലഭിക്കുന്നില്ല എന്നൊക്കെയുള്ള കൊച്ചുകൊച്ചു പരാതികള്‍ ഒഴിച്ചുനിര്‍ത്തിയാല്‍ മറ്റ് പ്രശ്‌നങ്ങളൊന്നുമില്ല. എന്നാല്‍ ബക്മൂത്ത് കൈപ്പിടിയില്‍ ആയതോടെ തങ്ങളെ റഷ്യന്‍ പട്ടാളം പരിഗണിക്കാതെയായെന്ന മുറുമുറുപ്പ് പിന്നീട് അതിശക്തമായ ആരോപണമായി ഉയര്‍ന്നുവന്നു. ആയിരത്തോളം പേരുടെ ജീവന്‍ നഷ്ടപ്പെടാന്‍ കാരണമായത് റഷ്യന്‍ സൈന്യത്തിന്റെ ആസൂത്രണമില്ലായ്മയാണെന്ന് പ്രിഗോഷിന്‍ കുറ്റപ്പെടുത്തി. തടവുപുള്ളികളെ ജയിലില്‍ നിന്ന് റിക്രൂട്ട് ചെയ്യുന്നതില്‍ നിന്ന് തങ്ങളെ തടഞ്ഞത് പ്രിഗോസിനെ വല്ലാതെ ചൊടിപ്പിച്ചു.ഏറ്റവുമൊടുവില്‍ ഇരുവിഭാഗവും തമ്മിലുള്ള അതൃപ്തി തുറന്ന പോരിലേക്കെത്തി. തന്റെ പടയാളികളുടെ സൈനികതാവളം റഷ്യന്‍ സേന ആക്രമിച്ചുവെന്ന ഗുരുതര ആരോപണവുമായി പ്രിഗോഷിന്‍ രംഗത്ത് വന്നു. തന്റെ 25,000 ത്തോളം വരുന്ന കരുത്തരായ സേനാംഗങ്ങളെയും കൊണ്ട് റഷ്യന്‍ ആഭ്യന്തര മന്ത്രാലയത്തിനെതിരെ തിരിയുമെന്നും അതൊരിക്കലും സൈനിക അട്ടിമറിയാകില്ലെന്നും പറഞ്ഞ് പൊടുന്നനെ ഒരു ഒരു കൊടുങ്കാറ്റായാണ് പ്രിഗോഷിന്‍ രംഗത്തെത്തിയത്.

പ്രതിരോധ മന്ത്രാലയത്തിന്റെ പോരാട്ടത്തിന്റെ പെരുമാറ്റത്തെക്കുറിച്ച് പ്രിഗോജിന്‍ കയ്‌പോടെ പരാതിപ്പെട്ടു, അത് തന്റെ സേനയ്‌ക്ക് വെടിമരുന്ന് നിഷേധിച്ചുവെന്ന് പറഞ്ഞു. യുദ്ധം മന്ദഗതിയിലായപ്പോള്‍, പ്രിഗോജിന്‍ പുറത്തിറക്കി. സോഷ്യല്‍ മീഡിയ വീഡിയോകളില്‍ തന്റെ സൈനികരെ അഭിനന്ദിക്കുകയും യുദ്ധം മോശമായി കൈകാര്യം ചെയ്യുകയും തന്റെ സൈന്യത്തിന് ആയുധങ്ങളും വെടിക്കോപ്പുകളും നിഷേധിച്ചതിന്റെ പേരില്‍ റഷ്യയുടെ പ്രതിരോധ സംവിധാനത്തെ കൂടുതലായി അപലപിക്കുകയും ചെയ്തു.പ്രതിരോധ മന്ത്രി സെര്‍ജി ഷോയിഗുവിനെ പുറത്താക്കാന്‍ സായുധ പ്രക്ഷോഭത്തിന് ആഹ്വാനം ചെയ്തുകൊണ്ട് അദ്ദേഹം രൂക്ഷമായ വിമര്‍ശനം വര്‍ധിപ്പിച്ചു. ജൂണ്‍ 23ന് അദ്ദേഹത്തിന്റെ സൈന്യം ഉക്രെയ്ന്‍ വിട്ട് തെക്കന്‍ റഷ്യന്‍ നഗരമായ റോസ്‌തോവ്ഓണ്‍ഡോണിലെ സൈനിക ആസ്ഥാനം പിടിച്ചെടുത്തു. ഷൊയ്ഗുവിനെ പുറത്താക്കാനുള്ള ‘സൈനിക അട്ടിമറിയല്ല, നീതിയുടെ ഒരു മാര്‍ച്ചാണ്’ എന്ന് പറഞ്ഞ് മോസ്‌കോയിലേക്ക് തിരിയാന്‍ അദ്ദേഹം അവരോട് ആവശ്യപ്പെട്ടു..

റഷ്യന്‍ സേനയുടെ നേതൃസ്ഥാനം തകര്‍ക്കാന്‍ ഏതറ്റം വരെയും പോകുമെന്ന് പ്രതിജ്ഞയെടുക്കുന്ന പ്രിഗോസിന്റെ വിഡിയോ റഷ്യന്‍ പ്രസിഡന്റ് വഌഡിമിര്‍ പുടിന്റെ ഭരണത്തിനെതിരായ ഏറ്റവും കഠിനവും ഞെട്ടിക്കുന്നതുമായ വെല്ലുവിളിയായ സായുധ കലാപം ആയി. തങ്ങള്‍ മുന്നോട്ടുപോകുമെന്നും തങ്ങളുടെ വഴിയില്‍ വരുന്നതിനെയെല്ലാം തകര്‍ക്കുമെന്നും പ്രിഗോസിന്‍ ടെലിഗ്രാം ചാനലില്‍ അയച്ച സന്ദേശത്തില്‍ പറയുന്നു. തങ്ങളുടെ സായുധ സംഘത്തിനെതിരെ റഷ്യന്‍ സൈന്യം മിസൈല്‍ ആക്രമണം നടത്തിയെന്നും അതിന് തിരിച്ചടിക്കുമെന്നുമായുരുന്നു ഭീഷണി. പ്രിഗോഷിന്‍ ഉയര്‍ത്തിയ ഭീഷണി റഷ്യയുടെ ചില ബലഹീനതകള്‍ തുറന്നുകാട്ടി . പ്രിഗോഷിന്റെ നേതൃത്വത്തില്‍ വാഗ്‌നര്‍ ഗ്രൂപ്പ് സൈനികര്‍ക്ക് റഷ്യന്‍ നഗരമായ റോസ്‌തോവ് ഓണ്‍ഡോണിലേക്ക് തടസ്സമില്ലാതെ നീങ്ങാനും മോസ്‌കോയിലേക്ക് നൂറുകണക്കിന് കിലോമീറ്റര്‍ മുന്നേറാനും കഴിഞ്ഞു എന്നത് പുടിന് മേല്‍ സൃഷ്ടിച്ച സമ്മര്‍ദം ചെറുതായിരുന്നില്ല…ഒരു ടെലിവിഷന്‍ പ്രസംഗത്തില്‍, പുടിന്‍ തന്റെ ഒറ്റക്കാലത്തെ രക്ഷാധികാരിയുടെ നേതൃത്വത്തില്‍ സായുധ പ്രക്ഷോഭത്തിന് പിന്നില്‍ പ്രവര്‍ത്തിച്ചവരെ ശിക്ഷിക്കുമെന്ന് പുടിന്‍ പ്രതിജ്ഞയെടുത്തു. കലാപത്തെ ‘വഞ്ചന’ എന്നും ‘രാജ്യദ്രോഹം’ എന്നും വിളിച്ചു..ബെലാറസ് പ്രസിഡന്റ് അലക്‌സാണ്ടര്‍ ലുകാഷെങ്കോ ഉണ്ടാക്കിയ കരാറിനെ തുടര്‍ന്ന് 24 മണിക്കൂറിനുള്ളില്‍ വിമത നീക്കം പ്രിഗോഷിന്‍ അവസാനിപ്പിച്ചു.പ്രിഗോജിനെയും സൈന്യത്തെയും മോചിപ്പിക്കാന്‍ അനുവദിക്കുന്നതായിരന്നു കരാര്‍. കരാറിലെ പുടിന്റെ ഏറ്റവും ഉയര്‍ന്ന ലക്ഷ്യം ‘രക്തച്ചൊരിച്ചിലും പ്രവചനാതീതമായ ഫലങ്ങളുള്ള ആന്തരിക ഏറ്റുമുട്ടലും ഒഴിവാക്കുക’ ആയിരുന്നു.

പ്രതിസന്ധി ലഘൂകരിക്കാനുള്ള കരാറിന്റെ ഭാഗമായി, കലാപത്തെക്കുറിച്ചുള്ള അന്വേഷണം റഷ്യ ഉപേക്ഷിച്ചു. ബെലാറസിലേക്ക് മാറാന്‍ പ്രിഗോഷിന്‍ സമ്മതിച്ചു. തന്റെ സൈനികരെ ആഫ്രിക്കയിലേക്ക് വിന്യസിക്കുമെന്ന് പറഞ്ഞ് അദ്ദേഹം പിന്നീട് വീഡിയോകളില്‍ പ്രത്യക്ഷപ്പെട്ടു.തന്റെ കമ്പനി ‘യഥാര്‍ത്ഥ യോദ്ധാക്കളെ’ തേടുകയാണെന്നും അത് നടപ്പിലാക്കുമെന്ന് വാഗ്ദാനം ചെയ്ത ‘ജോലികള്‍ നിറവേറ്റുന്നത് തുടരുകയാണെന്നും’ പറഞ്ഞ് ഈ ആഴ്ച ആദ്യം വീഡിയോ പുറത്തിറക്കി.

പ്രിഗോജിന്‍ തന്റെ ജീവിതത്തിന്റെ ഭൂരിഭാഗവും നിഴലിലാണ് ജീവിച്ചത്, ഒരു ഉയര്‍ന്ന റെസ്‌റ്റോറന്റിന്റെ ഉടമയായ അദ്ദേഹം ക്രെംലിന്‍ കാറ്ററിംഗ് സംരംഭങ്ങളില്‍ വിജയിച്ചു, അത് അദ്ദേഹത്തിന് ‘പുടിന്റെ പാചകക്കാരന്‍’ എന്ന വിളിപ്പേര് നേടിക്കൊടുത്തു, പക്ഷേ അദ്ദേഹം കൂടുതലും അറിയപ്പെട്ടിരുന്നത് വരേണ്യവര്‍ഗത്തിന്റെ അപൂര്‍വ വൃത്തങ്ങളില്‍ മാത്രമാണ്. 2016 ലെ യുഎസ് പ്രസിഡന്റ് തിരഞ്ഞെടുപ്പില്‍ ഇടപെടുന്നതില്‍ ശ്രദ്ധ കേന്ദ്രീകരിച്ചപ്പോള്‍ വാഗ്‌നര്‍ ഗ്രൂപ്പില്‍നിന്നുള്ള കൂലിപ്പടയാളികള്‍ ലോക വീക്ഷണത്തിലേക്ക് കടന്നു. ഡൊണാള്‍ഡ് ട്രംപിന്റെ 2016 ലെ തിരഞ്ഞെടുപ്പ് വിജയത്തിന് മുന്നോടിയായി അഭിപ്രായവ്യത്യാസമുണ്ടാക്കാന്‍ ലക്ഷ്യമിട്ട് ഒരു രഹസ്യ സോഷ്യല്‍ മീഡിയ കാമ്പെയ്ന്‍ നടത്തിയതിന് പ്രിഗോജിനും മറ്റ് ഒരു ഡസന്‍ റഷ്യന്‍ പൗരന്മാര്‍ക്കും മൂന്ന് റഷ്യന്‍ കമ്പനികള്‍ക്കും എതിരെ കുറ്റം ചുമത്തിയപ്പോഴാണ ആദ്യമായി കൂലിപ്പടയാളി നേതാവ് യുഎസില്‍ ശ്രദ്ധ നേടിയത്. ഉക്രെയ്‌നിലെ യുദ്ധത്തിലെ രക്തദാഹിയായ പോരാട്ടത്തിനും കിഴക്കന്‍ നഗരമായ ബഖ്മുട്ടില്‍ പീരങ്കിയുടെ ദയനീയമായ പെരുമാറ്റത്തിനും കുപ്രസിദ്ധമായി. കരുത്തരില്‍ കരുത്തരായ ഭരണാധികാരികളില്‍ ഏറ്റവും പ്രധാനിയായി അറിയപ്പെടുന്ന വല്‍മിര്‍ പുടിന് മേല്‍ അട്ടിമറി ഭീഷണി ഉയര്‍ത്തിയതൊടെ ലോക ശ്രദ്ധേയനുമായി.

🚨🧵 Likely false claims being made that Prigozhin of Wagner PMC was killed in a plane crash near Moscow in Tver. This stinks of Prigozhin's own plot to disappear.
1. Plane manifest listed Prigozhin as passenger – this is "evidence."
2. Two explosions heard in air before crash. pic.twitter.com/5fu1OUxDgE

— Igor Sushko (@igorsushko) August 23, 2023